X
GO

Teqe



Tyrbja e Çikave e vitit 1689

Më 1689, pas vdekjës së gjeneralit austriak Pikolominit, ardhjën e të cilit e priti me  entuziazëm popullsia vendëse, komandën e mori Duka i Hollshtajnit, i cili, me sjelljet e tij të shfrenuara, shkaktoi pakënaqësi aq të madhe në popull saqë banorët e Gjakovës e lëshuan qytetin dhe u strehuan në fshatrat malore. Midis të shpërngulurve ishte vëllau i Mehmet efendiut me familjën e tij, i cili e luti të vëllanë ta lëshonin së bashku shtëpinë. Por ai refuzoi.

Të gjashtë vajzat e Mehmet efendiut u vranë nga ushtarët dhe oficerët austriakë, duke mbrojtur nderin dhe pragun e shtëpisë me ujë të valë, kur po lanin petka,  në momentin kur u sulmuan në oborrin e shtëpisë së tyre. 
Heroizmi i motrave la gjurmë të thella në vetëdijën e gjakovarëve, të cilët i shpallën të shenjta dhe varrezat e tyre i shpallën tyrbe, me të cilën lidhën shumë mrekulli.
Edhe një dëshmi materiale që provon autoktoninë e shqiptarëve, të cilët jetonin në tokat stërgjyshore para Spërnguljës së Madhe Serbe më 1690.


Teqeja e Shejh Eminit e shek. XVIII 

Teqeja i takon Tarikatit Saadi. Është ndërtuar më 1730, ndërsa është rindërtuar më 1856 nga vetë Shejh Emini, arkitekt i njohur i Gjakovës, i cili projektoi shumë objekte dhe komplekse të ndryshme arkitekturore. 

Në konceptin arkitekturor objekti i takon arkitekturës popullore qytetare. Paraqet një kompleks objektesh me teqe, tyrbe, samahane, kroje, shtëpi dhe objekte të tjera përcjellëse. Si në entereier asgty edhe në eksterier është i pasur me elemente dekorative druri të gdhendur. Ky objekt shquhët për dhomën e mysafirëve në kat që ka formën e tetëkëndëshit. 

Në vendimin për mbrojtjën e këtij objekti thuhet se ky monument është shum interesant në pikëpamje arkitekturore, se paraqet ekzemplar të rrallë të arkitekturës sakrale që do të shërbejë për studimin e përmendoreve të këtij lloji.

Është nën mbrojtjen e ligjit që nga viti 1956.

 


Teqeja e Shejh Danjollit e shek. XIX 

Është teqeja e parë e tarikatit rifai në Kosovë, e ndërtuar në shek. XIX nga Haxhi sheh Musaja. Ai ishte i njohur si autor i ilahive dhe për bibliotekën e tij të pasur. Ka dhënë shehlerë të arsimuar që kanë shërbyer si mësues në Gjakovë dhe në vise të tjera.

Kompleksi është ndërtuar në shek XIX dhe  përbëhët nga samahaneja, tyrbeja, shtëpia dhe varrezat. Samahaneja ka një bazë katrore, brendësia e të cilës është dekoruar me arabeska, me  piktuara murale me figura gjeometrike, citate të kuranit dhe elemente floreale.


Teqeja e Madhe Autoqefale Ballkanike e shek. XVII 

Kjo është teqeja më e vjetër e saadive jo vetëm në Gjakovë, por në tërë Rumelinë. E themeloi Shejh Sulejman Axhiza Baba (1537-1652), me prejardhje nga familja e bushatlinjve të Shkodrës, i cili qëmdroi në Gjakovë për një kohë me të tre djemt e tij Damjoll efendiun, Lutfullah efendiun dhe Abdylvehabin. Punën e tij në Gjakovë e vazhduan Danjoll efendiu, që ishte imami parë i Xhamisë së Hadumi dhe Lutfullah efendiu, myezini i parë i saj, ndërsa ai, kaloi me djalin e tij më të vogël në Prizren, ku themeloi, në Marash, gjithashtu, Teqenë e Saadive.

Në pikëpamje arkitekturore teqeja përbëhët nga samahaneja, tyrbja, shtëpia dhe varrezat.


Teqeja e Bektashinjve 

Kompleksi i vjetër i Teqesë së Bektashinjve në Lagjën e Qerimit përbëhej nga dy objekte, por për shkaqe urbanistike, ate e transferojnë në Lagjën e Hadumit, ku bëhën adaptimet e nevojshme. 

Aty ekzistonte një bibliotekë e pasur me libra të rrallë dhe dorëshkrime në gjuhët shqipe,  arabishte, persishte, osmanishte etj. Disa prej tyre ishin vepra të shkruara nga baballarët e kësaj teqeje si Adem Haxhi Babai që shkruante me pseudonimin “Vexhhi”, Baba Hamza, Baba Qazim Bakalli etj. Aty gjendeshin veprat e Shqërisë së Stambollit dhe të vllezërve Frashëri.
Më 7 maj 1999 u dogj ndërtesa bashkë me bibliotekën me 1700 libra, 180 prej të cilave ishin vepra origjinale-unikate.


Teqeja e Babës Ali

Vetëm në Gjakovë ekziston qendra të tarikatit shazeli.Teqeja e Babës Ali në Lagjën Hankë është themeluar nga sheh Cena në fillim të shek. XIX. Afër teqesë gjendet tyrbja me varrezat e shehlerëve dhe të dervishëve dhe shtëpia e banimit. Shehlerët e saj ishin njerëz të shkolluar.

Para kësaj ka ekzistuar një tjetër teqe shazeli e themeluar nga sheh Hysen Qyli në dekadën e fundit të shek. XVIII. në Lagjën Mullajusuf (tash Tyrbja e sheh Hysenit).


Teqeja e Shejh Banit

I takon tarikatit sadi. Ka një arkitekturë interesante karakteristike për objektet e tilla të kultit islam. Kishte një bibliotekë të pasur me dorëshkrime të vlefshme për historinë e zhvillimit të tarikatit të përmendur.

Print
Categories: Kultura
Tags:

Theme picker